کد مطلب:31630 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اعتقادات

آيا در همان لحظة مردن فرشتگان پرسشگر به سراغ انسان ميآيند و يا هنگامي كه انسان را در قبر گذاشتند؟...

پرسش بعد از مرگ تقريباً مورد قبول همه مسلمانان (سني و شيعه) است.

نكتهاي كه قابل بررسي است اين است كه آيا پرسش از انسان و فشار قبر و... در همين گودالي است كه انسان را بعد از مرگ در آن ميگذارند يا چيزي فراتر از آن است؟

با دقت در آيات و رواياتِ مربوط به عالم برزخ و عذاب قبر، روشن ميشود كه مراد از قبر، آن گودال كوچكي نيست كه انسان را در آن دفن ميكنند; بلكه مقصود از قبر، همان جهاني است كه انسان، پس از مرگ و پيش از برپا شدن قيامت در آن زندگي ميكند و چون قرار گرفتن در قبر، ملازم و يا سرآغازي براي ورود به آن جهان ميباشد، واژه قبر در مورد آن به كار رفته است.(معادشناسي در پرتو كتاب، سنت و عقل، استاد جعفر سبحاني، ترجمة علي شيرواني، ص 86، انتشارات الزهرأ.)

در روايتي آمده است كه از حضرت امام صادقسؤال كردند: اگر كسي ]چندين روز[ به دار آويخته شده باشد، فشار قبر دربارة او چگونه است؟ امام صادقفرمودند: به هوايي كه بر او احاطه دارد، دستور داده ميشود كه از هر طرف بر او فشار وارد كند.(ر.ك: بحارالانوار، علامه مجلسي;، ج 6، ص 266، داراحيأالتراثالعربي.)

از روايات استفاده ميشود كه روح، بعد از جدا شدن از اين بدن، به بدنهاي لطيفي شبيه به بدن دنيوي كه در اصطلاح به آن بدن مثالي ميگويند، تعلق ميگيرد و سؤال و فشار قبر نيز مربوط به روح و آن بدن مثالي است;(ر.ك: منشور جاويد، استاد جعفر سبحاني، ج 9، ص 238 ـ 239، مؤسسه سيدالشهدأ.) هر چند برخي نيز معتقدند كه فشار و عذاب قبر، مربوط به روح و همين بدن مادّي است.

از وقتي كه انسان از دنيا ميرود تا هنگام برپاشدن قيامت، روح او در عالمي به سر ميبرد كه به آن، عالم برزخ گفته ميشود. از امام صادقپرسيدند: برزخ چيست؟ فرمود: قبر است از زمان مردن تا قيامت.

در عالم برزخ، حوادث زيادي اتفاق ميافتد كه در برخي از آيات قرآن از جمله آيات 99 و 100 سوره مؤمنون و در روايات فراواني، بدان حوادث اشاره شده است; به عنوان نمونه به برخي از حوادثي كه شب اوّل قبر اتفاق ميافتد، اشاره ميشود:

1. پرسش در قبر

از مضمون روايت امام سجاد7 استفاده ميشود كه وقتي انسان را در قبر ميگذارند، دو فرشته از فرشتههاي الهي به سراغ او ميآيند و از اصول عقايد، يعني توحيد، نبوت و امامت او و اينكه از چه پيشواياني پيروي ميكرده و از چگونگي مصرف كردن عمر در طرق مختلف و طريق كسب اموال و مصرف آنها ميپرسند، و چنانچه از مؤمنان راستين باشد، بخوبي از عهدة جواب برميآيد و مشمول رحمت و عنايات حق ميشود و اگر از مؤمنان نباشد، در پاسخ سؤالات، عاجز ميماند و مشمول عذاب دردناك برزخي ميشود.((بحارالانوار، مجلسي، ج 6، ص 223، حديث 24، چاپ بيروت))

2. حضور ائمه:

وقتي مؤمن بميرد، پيامبر خدا9 و حضرت علي و فاطمه و امام حسن و امام حسين: همراه با ملائكه مقربي ميآيند، و اگر مؤمن توانست جواب نكير و منكر را بدهد، آنها به نفع او شهادت ميدهند، و اگر نتوانست جواب بدهد (زبانش بند آمد) پيامبرخدا9 به امر خدا شهادت ميدهد كه اين مؤمن، زبانش از ترس بند آمده است; و گرنه به آنچه شما ميپرسيد، معتقد است، و حضرت علي و فاطمه و امام حسن و امام حسين: نيز فرمايش حضرت رسول را تأييد ميكنند.((بحارالانوار، همان، ص 229، ح 32))

3. تجسم اعمال

امام صادقفرمود: وقتي مؤمن داخل قبر شود، (با توجه به تجسم اعمال) نماز در سمت راست و زكات در سمت چپ او قرار ميگيرد و نيكوكاريهايش بالاي سر او سايه ميافكنند و صبر در قسمتي ديگر قرار ميگيرد. وقتي دو فرشته براي پرسش ميآيند، صبر به نماز و روزه ميگويد: از صاحبتان دفاع كنيد وگرنه من آماده دفاع هستم.((بحار، همان، ص 230، ح 35))

4. فشار قبر

آنگونه كه از برخي احاديث استفاده ميشود، فشار قبر براي همه هست; البته در برخي، كيفر اعمال محسوب ميشود و براي بعضي، ملايمتر و به منزلة كفارة گناهان و جبران كوتاهيهاست.

امام صادقاز رسولاكرمنقل فرموده است كه ضَغطَةُ القَبْرِ لِلْمُؤمِنِ كَفّارَةٌ لِمَا كان مِنْهُ من تَضْييع النِّعَم; فشار قبر براي مؤمن، كفارة نعمتهايي است كه ضايع كرده است.((بحار، همان، ص 221، حديث 16 و 19))

5. وحشت شب اوّل قبر

در مورد هول و هراس قبر، ترجمة روايتي از حضرت عليرا ميآوريم كه فرمود: براي كسي كه آمرزيده نشود، بعد از مرگ، از خود مرگ شديدتر است. از قبر، و تنگي و تاريكي آن بر حذر باشيد; همانا قبر هر روز ميگويد: من خانة غربتم. من خانة وحشتم. من خانة كِرْم هستم و قبر (براي مؤمنان) باغي از باغهاي بهشت، و (براي گناهكاران) گودالي از گودالهاي آتش است. زندگي و معيشت سختي كه خدا دشمنان خودش را از آن ترسانده، عذاب قبر است.((بحارالانوار، همان، ص 218، حديث 13)) براي اطلاع بيشتر ميتوانيد به كتابهاي ذيل مراجعه كنيد:

1. پيام قرآن، آيةالله مكارم شيرازي، ج 5، نشر مدرسةالامام اميرالمؤمنين; 2. منازل الأخرة، مرحوم شيخ عباس قمي، ص 41، نشر در راه حق; 3. جهان پس از مرگ، حبيبالله طاهري، نشر جامعه مدرسين.

پرسشگر محترم در پايان يادآور ميشويم: اينكه در بالاي فرمهاي پرسشنامه نوشته شده تكثير و توزيع اين فرم مانعي ندارد; يعني شما مجاز هستيد و ميتوانيد آنها را به صورت پشت و رو، كپي و زيراكس بگيريد و در اختيار كساني كه پرسش قرآني دارند قرار دهيد، تا پرسشهاي خود را در آن نوشته و براي ما ارسال نمايند; تا به پرسشهاي آنان نيز پاسخ داده شود.